კულტურა
ქართვილ კულტურა არი ევროპაას ი აზიაარ კულტურაალე ლანჯვარჟი ი მიჩაშხან ამითაან დემე ლი.
სოფლიოისგა დეემე არი ეჯკალი ქვეყანა, ხედვაის ამუნდ ხოშა ჯვინელ ტრადიციალ ფიშირჰერაან ლაღრალიისგა იმვაიჟი საქრთველს. 2001 ზაის იუნესკოს ლახბაჟდა ქართვილ პოლიფონიურ( ფიშირჰერან) ლიღრაალ, იმვააიჟი ზეპირდლუუქვ ლიღრაალე შედევრ. მურის კოლპოზიტორდ იგორ სტრავინსკიდ ლააქვე ერე, ქრთვილ ფიშირჰერიან ლიღრაალ, ათხეე ნაგვნევ მუსიკაა ნამსგიდინ ჩიდ მაჩეენე ლი. ღვაჟრე ნაღრაალ ფიშირჰერიან ლიღრაალარ ინტეგრირებულ ლასვ ჩილადღი ლირდეცახან. ლადიი ამჟი ლი, ფიშრობჟი ,ლუზრობჟი ი ტაბაგცახან, შომვაი მარაალ აშხუდ სგურხი ი იდირაარლხან.
1994 ზაისგა სეემი უნიკალურ აგი საქრთველხან სგააჩად იუნესკოეე ლეთვრი სიათე: ევროპაისგა შვანია ჩიდკლჲთხი სოფელ უშგულ , საქრთველი ჩიდ მაშენეე ჯვინელ დიქალაქ მცხეთა ი გელათიშ ი ბაგრატიშ საყდრაალ ქალაქ ქუთააშისგა.
ეჯ ფაქტ ერე, ქრთველ ან-ბან სოფლიოისგა ლი ჩიდ მაშეენე ლამაზ, ჯვინელ ი ელეგანტურ (ხოჩა-ლესგდი) ხა–ზს ხაჭმინე ქრთველ კულტურაა უნიკალურობას.
ქრთველ საყდრალიი ქალ–თიშ ლიხ იშგენ საყდრალიხანქა ნალგიმაალშვიი ი ადგილ-აგიჟი ლიგეშიი ეჯიარ ხოშა ლაღალ კულთხი აგიარჟი ლის ლუგე.
ხოშა ქართველ პოეტ შოთა რუსთაველ, იზგა 1172 -1216 ზაიარისგა. მიც ხეკუთვნი ხოშა პოემა-ამბავ ,,ვეფხის ტაოსან’’. ალ პოემა ლი ნეესგა საუკუნალიშ პოეზიაა შედევრ.